Isertitat assigiinngissitaarneri
Immikkoortumi uani saqqummiunneqarput isertitat assigiinngisitaarneri. Kisitsisit nunani avannarlerneersut aamma EU-mi kisitsisinut sanilliunneqarput. Immikkoortumi kingulliullugit inoqutigiit meerartallit isertitat assigiinngiisitaarneri immikkut naatsorsorlugit ilanngunneqarput.
Inoqutigiinni isertitat assigiinnginneri misissoraangatsigit inoqutigiit isertitaat atoriaannaat naligiissinnerat atorneqartarput. Taamaasilluni inoqutigiit angissusaat apeqqutaatillugu aamma inoqutigiinni najugaqartut ukioqqortussusaat apeqqutaatillugit sanilliussisoqarsinnaasarluni.
Tullinnguuppoq assigiinngisitaarinermi uuttuutit pingasut ilisaritinnissaat, taakku tamarmik immikkut isertitat assigiinngisitaarnerinik nassuiaassipput.
· Gini-koefficient
· Piitsuussusermut qanissuseq
· S80/20
Nassuiaatit pingasut tamarmik The European Union Statistics on Income and Living Conditions (EU-SILC)-mi maleruagassat malillugit naatsorsorneqarput, EU-SILC-mi OECD-mi piumasaqaatit tamaasa anguneqarsimapput, taamaasilluni nunanut allanut sanilliunneqarsinnaalluarlutik, kapitali 6-imi periaatsimut tunngasut takukkit.
Inuiaqatigiinni assigiinngisitaarneq isertitat assigiinngisitaarnerisa kisiisa takutinneq ajorpai. Inuunermi sumut killissimaneq isertitat assigiinngisitaarneranni aamma takuneqarsinnaasarpoq. Assersuutigalugu nalinginnaasuuvoq inuusuttut ilinniartut isertitakinnerusarnerat, ilinniarlutilli naammassigaangamik nalinginnaasumik isertitaat qaffattarput taamatuttaaq sulinermik misilittagaqarneruleraangamik isertitaat qaffattarlutik. Inuiaqatigiit akornanni aamma isertitakinnerunissaminnik qinersisoqartarpoq, assersuutigalugu piffissap ilaannaa sulisaraanni.
2002-miit 2018-imut isertitat assigiinngisitaarneri
Isertitat assigiinngisitaarnerinii immikkut isigineqartut siunertat assigiinngitsut pingasut takutinneqarput. 2004-imiit 2005-imut immikkut maluginiagassaavoq assigiinngissutsimi piitsuussusermullu qanissusermi appariaateqarujussuartoq, 2005-imi appariaat akileraartarnermut inatsisip allanngornerata sunniuteqarnera pissutaasimassaaq.
Akileraartussap akissarsiaasa ilanngaatissaa 40.000 kr.-miit 48.000 kr.-mut qaffanneqarpoq, nalinginnaasumillu akissarsianut ilanngaat 8.000 kr-miit 10.000 kr.-nut qaffanneqarluni, akileraartarnermullu pct.-i 2 procentpointimik qaffappoq. Allannguutit taakkua pissutaallutik isertitakinnerusartut akileraarnikinnerusalerput isertitaqarnerusartullu akileraarnerusalerlutik, tamakkiisumilli isigalugu akileraarutit nikippallaanngillat.
Immikkut maluginiaqquneqarpoq 2016-imiit 2017-imut nikeriarneq ilaatigut utoqqalinersiassanut nunani allaniittunut akiliilernermi akileraartalerneq pissutaasut ilagimmassuk. Tamanna assigiinngisitaarnernut uuttuutinut 2016-imiit 2017-imut sunniuteqarpoq.
Gini-koefficienti
Assigiinngisitaarnernut nassuiaat nunarsuarmi atorneqarnerpaaq tassaavoq Gini-koefficienti, isertitat assigiinngisitaarnerisa annertussusaat Gini-koefficinti atorlugu takuneqarsinnaavoq. Koefficienti kisitsisaavoq 1-ip 100-illu akornaniittoq. Gini-koefficienti 0-imut qaninnerugaangami isertitat assigiinngisitaarneri annikinnerusarput, inuiaqatigiinnilu assigiiaarnerusumik isertitat inissisimasarlutik.
Inoqutigiit isertitaat atoriaannaat, gini-koefficientiat, inuiaqatigiit akornanni 2002-miilli qaffakkiartuaarpoq, tamatuma takutippaa inuiaqatigiinni nikingassut annertusiartortoq, titartagaq 5.1. takuuk. 2018-imi Gini-koefficienti 35,4-iuvoq.
Titartagaq 5.1. 2002-miit 2018-imut Gini-koefficienti
Malugiuk: 2018-imut kisitsisit kisitsisaagallarput.
Najoqqutaq: http://bank.stat.gl/INNF1
Pissutsit piviusut malillugit naligiivissortunik isertitallit akuttusoorujussuupput. Gini-koefficientip pitsaaqutigaa kisitsit ataaseq atorlugu nassuiarsinnaagamiuk isertitakinnerpaat isertitaqqortunerpaallu qanoq nikingatiginerat. Taamaasilluni ajornanngitsuaqqamik isertitat assiginngisitaarnerat nassuiaatigisinnaallugu.
Gini-koefficientimi isertitat qanoq inissisimanerat apeqqutaannginnerat Gini-koefficientip ajoqutigaa. Gini-koefficienti atorlugu takusinnaanngilarput piitsuunerpaat piitsuunerulersimanersut. Gini-koefficienti qaffakkiartoraangat taamaallaat takuneqarsinnaasarpoq isertitaqqortunerpaat isertitaqqortusiartornerat sukkanerusoq isertitakinnerpaanut sanilliullugit, inuiaqatigiinnilu nikingassut annertusigaluttuinnartoq.
Piitsuussusermut qanissuseq
Piitsussusermut qanissuseq tassaavoq, piitsuussutsip inuiaqatigiinni inooriaatsimut uuttuunneqarnera. Piitsuussusermut qanittutut ilaasutut isigineqartarput, inuiaqatigiinni amerlanernit akissaqartinneqartunut akissaqanngitsut, isertitat tamakkerlutik naligisa qeqqanniittutut tamanna isigineqarpoq. Isertitat tamakkerlutik qeqqaniinneq tassaavoq innuttaasut affaat appasinnerusumik isertitaqaraangata innuttaasullu affaat amerlanerusunik isertitaqaraangata.
Titartagaq 5.2. 2002-miit 2018-imut piitsuussusermut uuttuutit
Malugiuk: 2018-imut kisitsisit kisitsisaagallarput. ROP50 aamma ROP60 ersersippaat inoqutigiinni isertitat medianiata 50 pct. aamma 60 pct. ataallugu isertitallit inuit akornanni amerlassusaat pct.-inngorlugu.
Najoqqutaq: http://bank.stat.gl/INNF1
Isertitakkaat aamma isertitakitsut nikingassusaat (S80/20)
S80/20 assigiinngiiaarnernut uuttuutaavoq, isertitaqqortunerpaat 20 pct.-ii aamma isertitakinnerpaat 20 pct.-iisa assigiinngissutaat. S80/20 atorlugu takuneqarsinnaavoq inoqutigiit isertitaasa assigiinngisitaarneranni isertitaqarnerpaat aamma isertitakinnerpaat nikingassutaat. S80/20 atorlugu nalinginnaavoq nunat tamalaani isertitat assigiinnginnerata nassuiaasiorneqartarnera.
Isertitakitsut aamma isertitaqqortuut imminnut nikingassusaat Gini-koefficientimitulli ipput. 2018-imi Kalaallit Nunaanni S80/20 malillugu uuttuut 5,7-imiippoq, takuuk titartagaq 5.3. taanna isumaqarpoq, inoqutigiit isertitakkaat isertitaat atoriaannaat naligiissinnertat 5,7-eriarluni isertitakitsunut sanilliullugu amerlanerusut.
Titartagaq 5.3. 2002-miit 2018-imut inoqutigiit isertitakkaat aamma inoqutigiit isertitakitsut nikingassusaat
Malugiuk: 2018-imut kisitsisit kisitsisaagallarput. Titartakkami takutinneqarpoq S80/20, assigiinngiiaarnernut uuttuut, isertitaqqortunerpaat 20 pct.-iisa aamma isertitakinnerpaat 20 pct.-iisa nikingassusaat. S80/20 atorlugu takuneqarsinnaavoq inoqutigiit isertitaasa assigiinngisitaarneranni isertitaqarnerpaat aamma isertitakinnerpaat nikingassutaat. S80/20 qaffasinnerugaangami nikingassut annertunerusarpoq, appasinnerugaangamilu annikinnerusarluni.
Najoqqutaq: http://bank.stat.gl/INNF1
Nunat tamalaat akornanni sanilliussinerit
Inoqutigiit isertitaasa nikinganerat, aamma piitsuussusermut uuttuutit nunanut avannarlernut naleqqiullugit qaffasinnerupput, takukkit titartakkat 5.4 aamma 5.5.
Titartagaq 5.4. Gini-koefficientit nunani avannarlerni aamma EU-mi
Malugiuk.: Kalaallit Nunaannut kisitsisit kisitsisaagallarput.
Najoqqutaq: http://bank.stat.gl/INNF1 , EU-SILC aamma Nordisk Ministerråd
Sverigimi piitsuussusermut uuttuut ukiuni kingullerni qaffakkiartorsimavoq, maanna isertitat tamakkerlutik nalinganni 60 pct.-iutilllugu, tassa isertitat annikippallaalersimaneri, Kalaallit Nunaanni aamma Sverigemi assigiilersimapput, takuuk titartagaq 5.5.-imi ROP60. EU-mi agguaqatigiissitsinermut sanilliullugu Kalaallit Nunaanni isertitat nikinganerusut titartakkani pineqartuni marlunni takuneqarsinnaavoq.
Titartagaq 5.5. Nunani avannarlerni aamma EU-mi piitsuussusermut qanissuseq
Malugiuk: Kalaallit Nunaannut kisitsisit kisitsisaagallarput. ROP50 aamma ROP60 ersersippaat inoqutigiinni isertitat medianiata 50 pct. aamma 60 pct. ataallugu isertitallit inuit akornanni amerlassusaat pct.-inngorlugu.
Najoqqutaq: Nordisk Ministerråd. Kisitsisit Nordisk Statistikbankimi nutaajunerpaat atorneqarput.
Inoqutigiit meerartallit akornanni isertitat assigiinngiiaarneri
Immikkoortumi uani saqqummiunneqarpoq immikkut naatsorsuutit, inoqutigiit isertitaat atoriaannaat pingasunut naatsorsorneqarlutik, inoqutigiit minnerpaamik ataatsimik meerartallit naatsorsorneqarput. Meeraq tassaavoq ukiup naatsorsuiffiup naanerani 18-it inorlugit ukiulik. Immikkoortumi 5.1.-imi allaaserineqartoq malillugu naatsorsorneqarput.
Titartakkami 5.6.-imi takuneqarsinnaavoq sanilliussinermi Gini-koefficientip ineriartornera, inoqutigiit meerartallit Gini-koefficientiat nuna tamakkerlugu Gini-koefficienti malillugu ingerlasoq. Gini-koefficientimik naatsorsuinermi inoqutigiit meerartallit appasinnerullutik inissisimapput, inoqutigiit meerartallit akornanni isertitat nuna tamakkerlugu isertitaniit assigiinnerusumik agguarneqarput.
Titartagaq 5.6. 2002-miit 2018-imut Gini-koefficienti
Malugiuk: 2018-imut kisitsisit kisitsisaagallarput.
Najoqqutaq: Inoqutigiit isertitaasa nalunaarsuiffianni immikkut nalunaarsukkat.
Inoqutigiit meerartallit akornanni piitsuussusermut uuttuutip inoqutigiit tamarmiusut piitsuussusermut uuttuutaat malillugu ingerlavoq, takuuk titartagaq 5.7. Uuttuutit pineqartut 2002-miit 2018-imut imminnut malipput
Titartagaq 5.7. 2002-miit 2018-imut inoqutigiit meerartallit akornanni piitsuussusermut uuttuutit
Malugiuk: 2018-imut kisitsisit kisitsisaagallarput. ROP40, ROP50 aamma ROP60 ersersippaat inoqutigiinni isertitat medianiata 40 pct. 50 pct. Aamma 60 pct. Ataallugu isertitallit meerartaasa qanoq amerlatigineri.
Najoqqutaq: Inoqutigiit isertitaasa nalunaarsuiffianni immikkut nalunaarsukkat.
Isertitat assigiiaannginnerannik uuttutit marluk S80/20 malillugu ingerlapput, tassa inoqutigiit meerartallit aammalu inoqutigiit tamaasa eqqarsaatigalugit. Kisianni nuna tamakkerlugu inoqutigiit isertitaanut sanilliullugit inoqutigiit meerartallit isertitaat appasinnerulaartumik inissisimapput, takuuk titartaq 5.8. Gini-koefficienti aamma S80/20 atorlugu naatsorsuinerni inoqutigiit meerartallit isertitaat siammasinnerulaarpoq, inoqutigiit tamakkerlutik isertitaannut sanilliullugit.
Titartagaq 5.8. 2002-miit 2018-imut inoqutigiit isertitakkaat aamma isertitakitsut nikingassutaat
Malugiuk: 2018-imut kisitsisit kisitsisaagallarput.Titartakkami takutinneqarpoq S80/20, isertitaqqortunerpaat 20 pct.-ii aamma isertitakinnerpaat 20 pct.-ii assigiinngissutaat. S80/20 atorlugu takuneqarsinnaavoq inoqutigiit isertitaasa assigiinngisitaarneranni isertitaqarnerpaat aamma isertitakinnerpaat nikingassutaat. S80/20 qaffasinnerugaangami nikingassut annertunerusarpoq, appasinnerugaangamilu nikingassut annikinnerusarluni.
Najoqqutaq: Inoqutigiit isertitaasa nalunaarsuiffianni immikkut nalunaarsukkat.